In de kost bij Misja en Ira

Betalen in Wit-Rusland valt niet mee. Niet dat het hier duur is. Voor een biertje op een terras betaal je omgerekend ongeveer 1 euro. Maar op zijn Belarus' is dat 15.000 roebel. Elke keer dat je iets hebt betaald zit je weer tien verschillende briefjes te sorteren. Munten hebben ze niet.
En zo sta je bij de kassa van de winkel uit een waaier van briefjes te zoeken - en wijst de verkoopster aan wat ze wil hebben. Of ze pakt de briefjes gewoon uit je handen.

Waarom doen ze geen geldhervorming en schrappen vier nullen? Maar dat is een hervorming en daar houden ze hier niet van. En dan denk ik aan die student-onderzoeker die we ontmoeten in de eerste stad waar we overnachten. Die zei: de leiders van dit land zorgen goed voor zichzelf. Daarom willen ze graag alles zo laten zoals het is. Elk initiatief wordt de kop ingedrukt. Er is ook van alles verboden. Een voorbeeld: een meisje in Minsk deed via internet een oproep voor een jaren-50 feest. Zo'n 100 mensen verschenen verkleed op de feestplek. Het meisje kreeg een hoge boete want ze had geen toestemming gevraagd.

Gvidas, onze gastheer uit Klaipeda, roemt juist de stabiliteit van de Wit-Russische politiek. Hij denkt dat het niet slecht is voor het land als dictator Loekasjenko nog een tijdje aan de macht blijft. Dat is goed voor de economische ontwikkeling en het zakendoen. In Litouwen wordt na elke verkiezing weer van alles teruggedraaid. Je weet niet waar je aan toe bent. Zo kan je het ook bekijken.

Die studenten die we de eerste dag ontmoeten, zijn met een interessant project bezig. Het westelijk deel van dit land hoorde tot 1939 bij Polen. Ze zoeken oude mensen op, die zich nog wat herinneren uit die tijd. Oral history, als noodzakelijke aanvulling op de officiële geschiedschrijving.

Twee dagen logeren we bij Misja en Ira in Novopolotsk, enthousiaste vijftigers. De dag ervoor sturen we een mailtje via WarmShowers en krijgen direct antwoord dat we welkom zijn. Misja komt ons tegemoet fietsen op de grote weg en brengt ons met een omweg, via stillere wegen naar zijn woning. Het blijkt een passie van hem te zijn: mooie weggetjes vinden, weg van het autoverkeer.
We krijgen een kaart van hem, hij kruist daarop goede kampeerplekken aan bij meertjes. Zijn fiets heeft hij grotendeels zelf gebouwd, met een naafversnelling en goede vering. Zijn brede banden zijn altijd zacht, dat is handig in het zand. Onze stugge fietsen zijn gebouwd voor zware bepakking en voor rijden op asfalt. Fietsen hier is van een heel andere orde.

Bij Misja en Ira zijn we volledig in de kost. 's Morgens krijgen we pap met thee, 's avonds salade, aardappelpannenkoekjes, bietensoep. Ira heeft taart gebakken en andere lekkernijen. Ze nemen ons mee om te zwemmen in een meer. Op weg daarheen komen we in het bos de vader van Ira tegen.
Later horen we over het wonderlijke leven van Ira's ouders. Toen hun kinderen groot waren, zagen zij kans om hun droom te verwezenlijken: wonen in het uiterste noord-oosten van Siberië. Jarenlang werkte haar moeder in een winkel die huiden kocht van pelsjagers, en levensmiddelen aan hen verkocht. Haar vader deed klussen en ging mee op jacht. Ze genoten van de natuur en de kou, van de sneeuw en het noorderlicht.
De twee loodzware tanden op het dressoir die wij ten onrechte aanzagen voor slagtanden van een olifant, blijken walrustanden te zijn, zelf gejaagd. Het werk in het hoge noorden werd dik betaald. Helaas was hun spaargeld voor hun oude dag vrijwel niets meer waard na de val van de Sovjet-Unie, dus nu leven ze in een eenvoudig flatje in Novopolotsk.