Kemerovo 1

Een paar dagen geleden zijn we aangekomen in Kemerovo, een provinciehoofdstad met een half miljoen inwoners. De weg van Novosibirsk was niet aangenaam, drukker dan het stuk ervoor. Zoals we eerder schreven, zijn we hier uitgenodigd. Wel fantastisch hier een woning te kunnen gebruiken. Het is een klein appartement in een groot flatgebouw. Valeriy van wie de woning is, woont in Sint-Petersburg en logeert nu met zijn gezin bij zijn vader, een paar flatblokken verderop.

De eerste dagen zijn we hier een paar maal geïnterviewd door tv en twee kranten.
Daarvoor moeten we eerst wat uitleggen. In de jaren '20 van de vorige eeuw was hier een kolonie van buitenlanders, waaronder veel Nederlanders, die het gebied dat toen nog weinig voorstelde, wilde helpen opbouwen. Het waren socialisten en idealisten die geloofden in de jonge Sovjet-Unie.
Zoals eerder vermeld, was de directeur van de Autonome Industriële Kolonie de Nederlandse communist Sebald Rutgers. Hij haalde onder meer de Haarlemse architect Van Loghem hier naartoe. Van hem staan nog veel huizen en gebouwen. Er is een museum genaamd Krasnaja Gorka (de Rode Heuvel), gewijd aan die geschiedenis uit de jaren '20. 
Dus als twee Nederlanders, nog wel uit Haarlem en nog wel op de fiets, hier naartoe komen om dit museum te bezoeken, is dat wel bijzonder.
De PR-medewerker van het museum Vladimir Suchatski maakt hier handig gebruik van en trommelt de plaatselijke pers op. En wij komen in de krant met onze fietsen en worden een paar dagen door het museum in de watten gelegd met maaltijden en uitstapjes. Ook leuk. 

Vladimir leidt ons rond, we bezoeken de gebouwen van Van Loghem. Ik was hier acht jaar geleden al, dus voor mij is het een vernieuwde kennismaking. Een gebouw uit de jaren '20 is gerenoveerd en nu in gebruik als onderzoekscentrum voor de kolenmijnbouw, die hier nog volop aanwezig is. Een ander gebouw, de school voor de vroegere immigrantenkinderen, staat er verwaarloosd bij. Met de rijtjeshuizen even verderop is het nog erger gesteld. Sommige zijn half gesloopt. Maar er zijn mensen, ze worden bewoond door de paupers van deze stad. 'We hebben die huizen eigenlijk al opgegeven', zegt Vladimir.
(Rijtjeshuizen, aan die manier van bouwen zie je het duidelijkst dat er een Nederlandse architect aan het werk is geweest. In Rusland zie je alleen losstaande huizen of flats. 'Kolbasa', worsthuizen, worden ze genoemd).
Rondom het museum staan nog wel rijtjeshuizen in redelijk goede staat.

Het waren niet alleen Nederlanders die hier naartoe kwamen. Ook uit de USA kwamen ze, leden van de radicale vakbond IWW (Industrial Workers of the World). Vladimir is al meer dan 20 jaar met dit onderwerp bezig. in 1995 is hij naar Amerika geweest om met nakomelingen van de kolonisten te spreken, vaak oude mensen die hier zijn geboren; en kwam met een koffer vol informatie terug.
Sommige idealisten zijn te lang gebleven. De Nederlandse ingenieur Dirk Schermerhorn (broer van de eerste naoorlogse premier Wim Schermerhorn), kreeg in 1938 een meningsverschil met Stalin's minister Kaganovitsj over de bouw van de Moskouse metro. Ja, dan word je ter dood gebracht.

De inspanning van de buitenlanders heeft de streek Kuzbass tot bloei gebracht. Dat heeft helaas ook negatieve effecten gekregen in de vorm van luchtvervuiling. Daar was in de communistische tijd weinig aandacht voor - en nog steeds niet. Delen van de Kuzbass zijn nog steeds ernstig vervuild. Het uitzicht op Kemerovo vanaf de Rode Heuvel is ook meestal niet helder. De flanerende massa's langs de Tom lijken er geen last van te hebben.